Uitgelicht: Scandinavische design sieraden
Scandinavisch design
Eind 19e eeuw ontstond er in West-Europa een vernieuwende stroming, het modernisme. Deze stroming verwierp traditie om tot nieuwe manieren van maken te komen. Het modernsime kwam niet alleen tot uiting in de schilderkunst, de muziek, de architectuur, de literatuur en de beeldende kunsten maar ook in de ontwerpen van sieraden. Men wierp ook hier de traditionele denkbeelden van zich af en ging met nieuwe technieken en materialen sieraden maken die niet alleen draagbaar waren maar ook een kunstwerk op zich. In de jaren '40 en '50 maakten in Scandinavië zeer vakkundige edelsmeden sieraden in surrealistische, geometrische of organische stijl. Daarnaast werd er ook gekeken naar structuren en vormen in de natuur en werd er teruggegrepen op motieven en vormen uit de vikingtijd.
Denemarken
Gundolph Albertus
Gundolph Albertus (1887-1970) heeft 40 jaar voor Georg Jensen gewerkt. Hij studeerde tussen 1908 en 1911 als zilversmid in München en Parijs en toen hij terugkeerde naar Denemarken ging hij bij Georg Jensen werken waar hij het drijfwerk in het zilver deed. Van 1926 tot 1954 was hij assistent-directeur en verantwoordelijk voor de kwaliteit van al het zilverwerk dat de fabriek verliet. Daarnaast was hij ook ontwerper van patronen als Cactus (1940) en Bittersweet (1941).
Palle Bisgaard
Palle Bisgaard werkte van 1954 tot 2000 in Kirke Hvyllinge, Denemarken. Zijn sieraden kenmerken zich door een strakke modernistische stijl, vaak ingelegd met abalone schelp.
S. Christian Fogh
S. Christian Fogh heeft van 1947 tot 1973 gewerkt in Kopenhagen, Denemarken.
Niels Erik From
Niels Erik From werd geboren in 1908 en opende op 23-jarige leeftijd in 1931 zijn winkel in Nakskov in het zuiden van Denemarken. Hij werkte in twee verschillende stijlen: een naturalistische stijl met blad- en bloemmotieven en een Modernistische stijl met strakke lijnen. Na zijn dood in 1986 werd het bedrijf nog enkele jaren voortgezet door zijn schoonzoon waarna het in 1990 definitief sloot.
Georg Jensen
Georg Jensen (1866-1937) begon zijn opleiding als goudsmid op 14-jarige leeftijd bij de firma Guldsmet Andersen. Van jongs af aan wilde hij echter beeldhouwer worden. Toen hij in 1892 van de Royal Academy of Fine Arts kwam werkte hij eerst als beeldhouwer en later als pottenbakker maar het verdiende niet genoeg om zijn gezin te onderhouden. Daarom ging hij in 1901 aan het werk als zilversmid en ontwerper bij Mogens Ballin. In 1904 opende Georg Jensen een kleine werkplaats in Kopenhagen. Zijn Art Nouveau ontwerpen werden zeer populair en het bedrijf groeide en kreeg vestigingen over de hele wereld. Toen Georg Jensen in 1935 overleed was het bedrijf sterk genoeg om door te gaan omdat Georg het inzicht had gehad om zijn ontwerpers de vrijheid te bieden om nieuwe stijlen te ontwerpen en daarmee met de tijd mee te gaan. Het bedrijf Georg Jensen produceert vandaag de dag nog steeds sieraden en tafelzilver.
Anton Michelsen
Anton Michelsen richtte in 1841 zijn bedrijf op een kreeg al snel opdrachten van de Deense koningshuis en werd daarmee een van de belangrijkste Deense juweliershuizen. In 1940 ontwierp het bedrijf Anton Michelsen haar eerste sieraad met madeliefjes om de geboorte te vieren van prinses Margrethe (nu koningin Margrethe). In 1968 werd het bedrijf, na vier generaties, overgenomen door Georg Jensen. Georg Jensen ontwerpt en maakt nog steeds sieraden met madeliefjes.
Noorwegen
David Andersen
David Andersen (1843-1901) richtte in 1876 zijn bedrijf op in Kristiania (het huidige Oslo). Hij was zeer succesvol en kon in 1888 een stoomfabriek en een tweede winkel openen. In 1901 stierf David Andersen en zijn zoon, Arthur Andersen, nam het bedrijf over. Hij introduceerde het gebruik van emaille op hun gouden en zilveren sieraden en dit werd zo succesvol dat dit type sieraden bijna synoniem zijn geworden met de naam David Andersen. Het familiebedrijf bestaat nog steeds en wordt nu gerund door de vierde generatie: Uni en Jon David-Andersen.
Aksel Holmsen
Aksel Holmsen werd tussen 1889 en 1892 door David Andersen opgeleid voor het werken met de filligraan techniek. Nadat hij in 1901 zijn opleiding tot goudsmid had afgerond, bleef hij tot 1904 voor David Andersen werken waarna hij een eigen zaak begon in Oslo. Hij werd een belangrijke leverancier voor emaille sieraden en later ook voor zilveren en verzilverde gebruiksartikelen. In 1950 nam zijn zoon Ivar het bedrijf over en in 1970 werd het bedrijf gesloten.
Ivar T Holth
Ivar T Holth (1909-1977) werkte eerst voor sieraden makers als Hroar Prydz en Elvik & Co maar richtte in 1943 in Oslo zijn eigen bedrijf, Ivar T Holth, op dat al snel een van de grootste van Noorwegen. In 1949 richtte hij Oslo Emalje- og Sølvvarefabrikk AS op en dit bedrijf produceerde de meeste van de emaille sieraden dat de groothandel Ivar T Holth verkocht. Na zijn dood in 1977 nam zijn zoon Petter het bedrijf over tot de sluiting in 2007.
Ottar Hval
Ottar Sverre Hval (1903-1965) werd opgeleid in het bedrijf van zijn vader, Hval & Kristiansen in Oslo. In 1933 richtte hij, samen met zijn vader Ole die toen met pensioen ging, zijn eigen bedrijf, Ottar Hval, op. Het bedrijf werd bekend om zijn geëmailleerde sieraden en bestek en zijn fraaie zilverwerk. Ottar Hval stierf in 1965 maar het bedrijf bleef onder zijn broer Jens, tot 1987 bestaan.
Regine en Frank Juhls
De Duitse Regine (1939) en de Deense Frank (1931-2020) ontmoette elkaar in het midden van de jaren '50 in het hoge noorden van Noorwegen. In 1959 openden ze hun werkplaats in Kautokeino, een plaats waar acht maanden per jaar sneeuw ligt. Hun werk wordt beinvloed door historische sieraden (HISTORISKE collectie), de vlaktes met grillige structuren van sneeuw en ijs (TUNDRA collectie) en de cultuur van de Sami (Laplanders) (KOFTESØLV collectie).
Hans Myhre
Hans Myrhe had zijn bedrijf in Oslo en breidde in de vroege jaren '50 zijn bedrijf flink uit door de bedrijven van Hroar Prydz en Bernard Meldahl over te nemen. Het bedrijf Myrhe werd uiteindelijk overgenomen door David Andersen.
Albert Scharning
Albert Scharning (1875-1950) werd geboren in Oslo waar hij in 1910 als manager in dienst trad bij de Norsk Filigransfabrikk. In 1927 nam hij ontslag en begon zijn eigen sieradenproductie. In 1950 overleed hij en nam zijn zoon Per Scharning het bedrijg over. In 1980 hield het bedrijf op te bestaan.
Willy Winnaes
Willy Winnaes (1912-2011) werkte als leerling bij J. Tostrup en later als leerling bij David-Andersen. In 1941 begon hij zijn eigen werkplaats die in 1978 sloot. In de jaren ’50 ontwierp Willy Winnaes enkele sieraden voor David-Andersen.
Finland
Erik Granit
Erik Granit (1930-1988) was nog maar 24 jaar oud toen hij zijn bedrijf begon en een winkel opende in Helsinki. Hij ontwierp zilveren sieraden in minimalistische, abstracte, geometrische en modernistische stijl, al dan niet met het gebruik van edelstenen. Erik Granit stierf in 1988 op 58-jarige leeftijd waarna het bedrijf ophield te bestaan. Zijn sieraden zijn gezocht bij verzamelaars van vintage sieraden.
Hannu Ikonen (Valo-Koru)
Hannu Ikonen (1946-1991) begon zijn carrière als kleding- en meubelontwerper maar niet veel later maakte hij de overstap naar het ontwerpen van sieraden. Vanaf 1970 begon hij te ontwerpen voor de firma Valo-Koru in Turku, waar hij zich liet inspireren door de Finse flora. Het natuurlijke thema vertaalde hij naar een moderne sieradenlijn in brons en zilver, gevormd naar rendiermos. Hij creëerde hangers, armbanden, oorbellen, broches en ringen die stuk voor stuk sculpturen op zich zijn. Vaak zijn deze uitgevoerd in brons maar soms ook in zilver.
Elis Kauppi (Kupittaan Kulta)
Kupittaan Kulta werd opgericht door Elis Kauppi (1924-2004) in 1945 in Turku, Finland toen hij slechts 24 jaar oud was. Elis Kauppi was met zijn eenvoudige, abstracte ontwerpen een echte Modernist die de naturalistische stijl (met bloemen en bladeren) van jaren ’40 verwierp. In de jaren ’50 brak hij ook internationaal door. Zijn prachtige ontwerpen, vaak met (Finse) halfedelstenen, blijven ook nu populair.
Kultaseppä Salovaara
Kultaseppä (goudsmid) Salovaara is ontstaan rond 1950 in Turku. Later is het bedrijf veranderd in Heimo-Kory Oy en in 1988 is het opgehouden te bestaan.
Sten & Laine
In 1969 richtten de Finse goudsmeden Hans Sten en Karl Laine hun bedrijf Sten & Laine op. Ze waren erg succesvol en maakte sieraden die verkocht werden in Finland, Zweden en Duitsland. Het succes leidde echter ook tot onenigheid en in 1967 stopte Karl Laine met het werken voor het bedrijf. In 1978 verkocht hij zijn aandelen aan wat later Sten & Co. zou worden.